محمد هاشم مهیمنی ( استاندار سابق گلستان و مدیر کل پیشین شوراهای وزارت کشور)
  در آستانه ۲ انتخابات مهم در دو سطح ملی و محلی هستیم که هر دو در جایگاه خود نزد مردم مهم هستند. یکی سرنوشت ملت را برای ۴ یا ۸ سال در سطح ملی رقم می زند و آن انتخاب رئیس جمهور است که با اهداف، سیاستها و رویکردهای خود در صحنه داخلی و بین المللی، کشور را به طرف تعالی، ترقی و توسعه ببرد.

دیگری مقدرات شهری و زندگی روزمره مردم را دستخوش آسایش و آرامش قرار خواهد داد. بر اساس آشنایی و تجربه ۲۰ ساله خود در امر اداره شهر(در شورا و شهرداری) به نظرم رسید که به عنوان وظیفه نکاتی چند را به آگاهی همشهریان گرامی برسانم.

آنچه امروز برحسب قانون به عهده شورای شهر منتخب مردم گذاشته شده است بیشتر شبیه مجلس قانون گذاری برای اداره بهتر شهر و رفاه حال شهروندان است؛ در یک کلام این خدمت توسط شهردار انتخابی شورا تحقق پیدا خواهد کرد .

در این صورت چند نکته کلیدی وجود دارد که رای دهندگان و شهروندان در صورت آگاهی به آن‌   نکات وظیفه خود را به نحو بهتری انجام خواهند داد. قبل از همه شناخت وظایف شورائیان و انتظارات قانونی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

نکته بعدی درک و آگاهی از مشکلات موجود در شهر و گرفتاری های ناشی از این مشکلات است که مردم آنها را احساس می کنند و با آنها در گیر هستند.

سپس انتخاب کسانی است که دارای توانایی، تجربه و تخصص لازم برای اداره امور شهر هستند. برای دست یابی به این امر و محقق شدن خواست و اراده شهروندان پس از انتخاب شورای شهر، انتصاب شهرداری که منویات و مصوبات شورا را اجرا کند از اهمیت بالایی برخوردار است.

انتخاب شهردار قوی مستلزم وجود شورایی کارآمد خواهد بود. پس این زنجیره‌ی به هم پیوسته در صورت انجام درست منجر به ترقی، تعالی و توسعه‌ی شهر خواهد شد. اگر در اجرا و انجام این زنجیره‌ی به هم پیوسته مشکلی پیش آید کار یا ناقص یا ضعیف خواهد شد. لذا دقت در تحقق حلقه های این زنجیره برای شهروندان از اهمیت بسیار بالا برخوردار است. برای اجرای درست این فرایند شورای منتخب مردم، گذشته از توانایی و تجربه لازم در امر تصمیم سازی درست برای خود و شهرداری، باید درک درستی از ساز و کار تصمیمات شورایی داشته باشد، اگر چه نزدیکی فکر و سلیقه منتخبان مردم در تصمیم گیری‌هایشان و نیز سرعت پیشرفت امور و انتخاب شهرداری قوی موثر است، اما مهم تر از نزدیکی سلیقه و فکر اعضای شورا، درک درست آنها از مکانیزم تصمیم سازی شورایی است. اگر این مطلب مد نظر قرار نگیرد چه بسا حتی شورایی با سلایق نزدیک به هم از نظر کاری، اجتماعی و سیاسی دچار تشتت، تفرقه و تاخیر در تصمیم گیری شود. پس تنها نزدیکی سلایق کفایت نمی کند در این خصوص چند نکته حائز اهمیت است:

۱- درک درست از معضلات شهری

۲- توانایی پیدا کردن راه حل های اساسی برای این مشکلات

۳- گذشتن از سلیقه شخصی و ترجیح منافع جمعی و عمومی برای سرعت کار و مهم تر از همه در نظر داشتن اولویت‌ها به طوری که شورا راهبرد درستی برای حل معضلات اساسی شهر پیدا نماید.

شورایی با چنین رویکرد، رفتاری کلان نگر و استراتژیک خواهد داشت و منافع و جهت گیری های شخصی را از روند کار خود حذف خواهد نمود.

قبل از اینکه به معضلات شهر گرگان بپردازیم، لازم است که تاکید شود که نخست درک و شناخت مشکلات شهر، دوم وظایف شوراییان، سوم شناخت نامزدهای با تجربه و قوی، چهارم انتخاب نامزدهای همسو باهم و پنجم نظارت مردم برمنتخبین خود در طول ۴ سال پس از انتخابات می تواند مهمترین وظیفه شهروندان در طول دوران کار شورای شهر تلقی شود.

و اما شهر گرگان:

گرگان شهری با پیشینه تاریخی و فرهنگی قابل توجه، به دلیل قرار گرفتن در جغرافیای طبیعی زیبا و سرزمین حاصل‌خیز در منتهی الیه شرق دریای خزر از جذابیت‌های فراوان برای کار و زندگی بهره مند بوده است، به همین جهت و به دلیل مرکزیت در استان به یکی از شهرهای مهاجرپذیر تبدیل شده است و امروز بسیاری از این میهمانان، شهروندان فعال، پرکار و علاقمند به زندگی و پیشرفت هستند. با این اوصاف شایسته است که شورای شهری انتخاب شود که از جامعیت لازم برای شهروندان برخوردار باشد تا توان جذب و مشارکت همه علاقمندان را در خود ایجاد کند، زیرا علاقه، فعالیت و مشارکت شهروندان از عوامل تسهیل و تسریع توسعه شهری خواهد بود. به رغم زحمات فراوان که شورائیان و شهرداران سابق و اسبق برای گرگان به خرج داده اند، به دلیل جذابیت فراوان گرگان هنوز جای فراوان برای رونق و توسعه وجود دارد که به بخشی از آنها خواهیم پرداخت.

۱-فرهنگ شهروندی و شهرنشینی:

امروز به مدد پیشرفت تکنولوژی و توسعه راه‌ها و رفع محرومیت از روستاها برای زندگی بهتر روستاییان، چاره اندیشی فراوان شده که یکی از آنها طرح هادی روستایی است؛ یعنی اینکه روستا همچون شهر باید از سامانه‌ی عبور و مرور، گذرهای مناسب، نظافت، ساختار و ساختمان‌های استاندارد برخوردار باشد. لذا روا نیست بدون توجه به فرهنگ زندگی شهری و مدنی به گونه ای شهر را اداره کنیم که از روستاهای قبل از انقلاب هم نابسامان‌تر باشد. در این خصوص تلاش برای ارتقای فرهنگ زندگی شهری اولویت اول شورای شهر و شهرداری خواهد بود که فرهنگ سازی را در همه زوایای زندگی شهری به طریق مناسب ترویج دهد.

۲- مشارکت مردم در اداره شهر:

به میزانی که شهروندان در اداره شهر و محل زندگی خود صاحب نقش می شوند به همان اندازه در همه عرصه ها دلسوزانه و با علاقه در نگهداری و توسعه شهر ایفای نقش خواهند کرد و وقت، دارایی و علاقه خود را صرف همکاری با شورا و شهرداری خواهند نمود. این مشارکت در همه سطوح شهری و شهروندی قابل توجه خواهد بود. این امر نه تنها باعث تسهیل و تسریع اقدامات شهرداری می گردد، بلکه به کاهش هزینه ها نیز منجر خواهد شد. بی تفاوتی شهروندان از شهری زیبا یک پیکر بی روح خواهد ساخت.

۳- سلامت شهرداری و ساختار اداری آن:

برای دست‌یابی به شورا و شهرداری کارآمدتر قبل از هر اقدامی ساختار شهرداری باید از سلامت و سرعت بالا برخوردار باشد. رضایت کارمندان، منافع سازمان شهرداری و اقبال شهروندان در گرو ساختار علمی و سالم است. کارمند فقیر، مدیر ترسو و ساختار بیمار، شهرداری را دچار ناکارامدی و یکنواختی خواهد کرد. منافع کارمند، شهروند و شهرداری باید با هم دیده شود و هر چند وقت یک‌بار این موضوع باید مورد ملاحظه و ارزیابی مجدد واقع گردد .

۴- کنترل تخلف:

شهروندان علاقمند به سرمایه گذاری در بخش ساخت و ساز شهری به‌جای تامین منافع خود در تخلفات ساختمانی، باید بگونه ای به آنها راه نشان داد که تامین منافع خود را در کارِ تمیز، قانونی و قوی ببینند و هم به جای کارهای نازل و تخلفات، خود را به اصول کار زیبا، قانونی و جذاب مقید کنند. این امر مستلزم همکاری و تشویق سرمایه‌گذاران درستکار، نواندیش و کارآمد است. شهرداری و سیاست‌های شورا باید با تمام وجود در این راستا دنبال شود.

۵- هماهنگی با سایر دستگاه‌ها:

شهرداری و شورا در بسیاری از زمینه ها به‌گونه‌ای متولی امور شهر هستند، اگر چه قانون، مدیریت واحد شهری را به شورا و شهرداری واگذار نکرده است، اما شورا و شهرداری موفق، به تعامل و حمایت همه دستگاه‌ها نیاز خواهند داشت. ارتقای فرهنگ همکاری متقابل و به ویژه حمایت سایر دستگاه‌ها با شهرداری از نکات قابل توجه و برجسته دوران مدیریت شورای شهری خواهد بود که مردم انتخاب می‌کنند. فهم دو جانبه‌ی این موضوع سرعت بخش این تعامل خواهد بود.

۶- برون سپاری:

که اخیرا مطرح و بیشتر تبلیغ شده است یعنی واگذاری حداکثری کار شهرداری و سایر دستگاه‌ها به بخش خصوصی. شورا و شهرداری در این امر باید آنقدر جدی باشند که تنها و تنها عامل برون سپاری را در توانمندی علاقمندان ببینند و از هر گونه رابطه خاص پرهیز نمایند و در رقابتی بین علاقمندان گزینه‌های برتر را بدون هیچ‌گونه ملاحظه انتخاب نمایند و این موضوع را از سطح شعار و تبلیغ به سطح عملیاتی ارتقاء دهند.

۷- گسترش شهر:

شهر گرگان روزی و روزگاری به چند فلکه و میدان محدود می‌شد، از یک‌طرف فلکه مازندران و از طرف دیگر به فلکه سرخواجه، سپس کاخ و فلکه کریمی و نیز از سویی امامزاده عبدالها. اما امروز شهر گرگان حداقل ۱۰ روستای اطراف خود را بلعیده و به شهری چندین برابر گذشته تبدیل شده است. مطالعات و ارزیابی سالانه طرح جامع شهر و اجرای فوری طرح تفصیلی شهر در کنترل و هدایت شهربه طرف شهری زیبا و بسامان نقش خواهد داشت.

۸-دسترسی آسان به شهردار، شورا و مدیران شهرداری:

گذشته از فن‌آوری‌های امروزی که کار شهرداری وشهروندان را تسریع و تسهیل خواهند نمود و باید شهرداری و شورا در این جهت حداکثر مساعی خود را به خرج دهند، ملاقات با شهردار و مدیران شهرداری باید آسا‌ن‌ترین کار برای شهروندان باشد. همه عوامل واسطه ای در این مسیر باید حذف شوند، البته چگونگی این امر به برنامه ریزی شهردار و سیاست‌های شورا بستگی دارد. به این ترتیب عوامل فاسد و واسطه هایی که از این خلاء استفاده می کنند از بین خواهد رفت. در این راستا آموزش پرسنل و مدیران برای اینگونه رفتار کردن و اِعمال چنین تدابیری، به صورت دائمی کاری بس مهم خواهد بود. تدبیر این بخش را روابط عمومی شهرداری می‌تواند به عهده بگیرد.

۹ - زیبایی، نظافت و تمیزی شهر :

گرگان که روزی به‌عنوان یکی از زیباترین شهرهای مازندران لقب گرفته بود، امروز از چهره های کهنه و بعضا نازیبا رنج می‌برد. نظافت عمومی، دفع زباله و تمیزی خیابان‌ها با همکاری شهروندان ممکن است؛ این یک اقدام دائمی برای شهرداری و شورای شهر خواهد بود و لحظه‌ای غفلت بردار نیست.

۱۰- تلاش برای جابجایی و انتقال:

به مرور زمان بعضی از سایت های موجود در شهر مثل قبرستان امامزاده عبداله، پادگان گرگان و بعضی نقاط دیگر از موقعیت خود خارج و در محدوده شهر قرار گرفته اند. تلاش برای جابجایی آن‌ها و تبدیل این فضاها به فضای خدماتی، پارک و... از اقدامات مهمی است که شورا و شهردار جدید باید به آن همت گمارند. اینکه این کار سخت است، مانع از تلاش برای انجام آن نمی باشد.

۱۱-جلوگیری از فاجعه:

شهر گرگان در یک شیب منطقی و ملایم از دل شهر با چشم اندازی زیبا به طرف جنوب حرکت کرده و امروز بدون اراده‌ی مسئولان شهر گرگان یک خط شیبی از شمال شهر (راه آهن) تا آبشار زیارت ادامه یافته است. متاسفانه بنا به دلایلی در این مسیر شهری و توسعه بی قواره همگان نظاره گر بوده‌اند و هر از گاهی ندایی سر داده شده و امروز ناهنجاری ساخت و ساز در مسیر ناهارخوران و روستای زیارت که در ادامه‌ی شهر گرگان بوده است، خطرات آینده و احتمالی را در پیش دارد. شورای جدید باید با اراده ای محکم این ناهنجاری خارج از اراده‌ی مسئولان را کنترل و چاره ای دراز مدت بیندیشد. این چاره‌جویی باید قبل از وقوع هر حادثه و فاجعه صورت پذیرد.

۱۲-ترافیک خشن شهری:

با کمال تاسف امروزه، وضع حمل و نقلی در گرگان و بسیاری از شهرهای کشور به صورتی ناهنجار رخ نموده است. این موضوع می‌تواند دلائل متعدد داشته باشد که به بعضی از آنها مختصرا اشاره می شود:

الف) تولید خودرو در ۱۰ سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و به صورت لیزینگی فروش رفته و حجم خودروهای درون شهری و عبور و مرور آن‌ها چندین برابر شده است.

ب) عدم تناسب خیابان‌ها و گذرهای شهری با حجم خودروهای مربوطه تا‌حدی که بدین ترتیب ممکن است اصلی ترین معضل گرگان، حمل و نقل شهری شود.

ج) فرهنگ عبور و مرور در کشور و شهرهای آن به تناسب حجم خودروها و رانندگان بالا نرفته است، به گونه ای که امروز محتاط ترین رانندگان هم ممکن است، دستخوش تصادف و آسیب شوند.

د) فقدان پارکینگ لازم برای توقف خودروهای شهری به رغم تشویق شهروندان به ساختن پارکینگ های طبقاتی با امتیاز های تجاری.

این موارد تعدادی از دلائل نابسامانی موجود است، چنانجه مطالعات جامع حمل و نقل و ترافیک صورت نگیرد، بسیاری از دلائل و ضعف ها به قوت خود باقی خواهد ماند. مطالعه و بررسی فوری و کارشناسی برای چاره اندیشی این معضل دست و پا گیر امری ضروری برای شورایی است که انتخاب خواهد شد.

۱۳. کمربندی شهر گرگان:

با توجه به اینکه عملا در شهر گرگان خط کمربندی وجود ندارد و کمربندی قدیم حذف شده است، باید در چشم انداز ۳۰ ساله گرگان کمربندی و رینگ دور شهر به‌صورت کامل و جامع مطالعه و بررسی و اجرایی شود؛ اگرچه شاید اقداماتی صورت گرفته باشد، اما نگرش درازمدت طلب می کند که چنانچه مطالعات و اقداماتی در شرف وقوع است، تسریع گردد.

موارد یاد شده‌ی بالا ۱۳ موردی است که شاید همه‌ی مسائل شهر گرگان را در بر نگیرد و شاید هم بعضا برای آن‌ها اقداماتی شده باشد، اما همچنان معضل و گریبان‌گیر امروز و فردای گرگان هستند. ۱۳ عضو شورای شهر آینده با این موارد دست به گریبان هستند. شهروندان محترم باید فارغ از دل بستگی های شخصی به افرادی رای دهند که دغدغه اصلی آن‌ها توانایی و تجربه، تخصص آن‌ها وقت گذاری، هنر آن‌ها دلسوزی و علاقه‌ی آنها مصروف این معضلات گردد.سلامت و سر بلند و پیروز باشید.

محمد هاشم مهیمنی ( استاندار سابق گلستان و مدیر کل پیشین شوراهای وزارت کشور)